De wijk de Schelfhorst in Almelo vergrijst. De inwoners worden ouder, maar willen graag in de wijk blijven wonen. Hoe kan dat het best? Wijkbewoners, onderzoekers van Universiteit Twente, hogeschool Saxion, de gemeente Almelo, GGD Twente en Lang zult u wonen werken samen in het TOPFIT Citizenlab. Samen gingen ze op zoek naar het antwoord.
“Bijzonder van het onderzoek in Schelfhorst is dat onderzoekers en burgers echt hebben samengewerkt om nieuwe kennis te verzamelen. Dus geen onderzoek óver ouderen, maar onderzoek mét ouderen. Dit wordt ook wel citizen science of burgeronderzoek genoemd”. Maria Walters, directeur Lang zult u wonen
Burgers en onderzoeker doen samen onderzoek
Het doel was om samen onderzoek te doen naar hoe wijkbewoners gelukkig, gezond en veilig zelfstandig thuis kunnen blijven wonen in de wijk Schelfhorst. In dit burgeronderzoek stond gezondheid en de leefomgeving van inwoners centraal. Inwoners werden bevraagd, maar konden ook de opzet van het onderzoek mee helpen vormgeven. Als co-onderzoekers stelden zij onderzoeksvragen en – thema’s vast, leverden ze informatie, maar schreven ze ook mee aan de rapportage.
Tijdens het onderzoek werden gesprekken en bijeenkomsten georganiseerd in wisselende samenstelling van onderzoekers, wijkbewoners en andere betrokkenen. De methode en uitkomsten van al deze bijeenkomsten zijn beschreven in een uitgebreid rapport. Hierin staan alle bevindingen van de huidige situatie in de wijk en ideeën voor het het leven er in de toekomst uit kan zien. Het volledige rapport vindt u hier>>.
Ook hebben burgers en onderzoekers een samenvatting gemaakt, deze samenvatting download u hier >>
Hieronder een korte samenvatting van de bevindingen en oplossingen.
Over de wijk Schelfhorst
De Schelfhorst is een wijk met ongeveer 11.000 inwoners, waarvan 28% in de leeftijdscategorie van 45-64 jaar en 25% ouder dan 65 jaar. Het is een grijze wijk die de komende jaren verder zal vergrijzen. De totale Almelose bevolking is in de periode 2015 – 2020 gegroeid met 2%, terwijl in De Schelfhorst het aantal bewoners met 4% is gedaald. Het merendeel van de woningen bestaat uit eengezinswoningen (82%) en 62% van de woningen zijn koopwoningen.
De gesprekken en aanbevelingen
Een gedeelde ervaring van de bewoners is dat de Schelfhorst een prettige wijk is om in te wonen met veel voorzieningen. Tijdens de gesprekken kwamen een aantal thema’s naar voren waar de bewoners uit Schelfhorst aan zouden willen werken:
- Wonen;
- Zorg en gezondheid;
- Ontmoeting en communicatie;
- Duurzaamheid en energiebesparing;
- Diensten;
- Een groene wijk;
- Infrastructuur en mobiliteit.
1. Wonen
- Veel woningen in de wijk zijn niet toekomstbestendig.
- De wijk is volgebouwd en biedt geen ruimte voor doorstroming.
- De verhuisbehoefte is klein door gebrek aan seniorenwoningen in de wijk of nieuwbouw specifiek voor ouderen.
- Financiële gevolgen spelen een rol.
- Sommige ouderen pleiten voor kleinere units voor leeftijdgenoten met gezamenlijke faciliteiten en ondersteuning onderling. Anderen geven de voorkeur aan woongemeenschappen met ouderen en jongeren door elkaar.
Wensen, aanbevelingen en acties
- Inzetten van wooncoaches.
- Woningen in de wijk in kaart brengen.
- Informatiemarkten of een informatiepunt creëren.
- Meer beschikbare informatie over financiële regelingen en aanpassingen aan woningen.
- Kijken naar mogelijkheden voor woongemeenschappen voor zowel jong als oud.
- Woningcorporaties moeten duidelijkheid bieden over de mogelijkheid tot aanpassingen aan de woning.
2. Zorg en gezondheid
- Uitbreiding van de bestaande faciliteiten kan helpen bij het meegroeien in de technische ontwikkelingen, verbetering van de efficiency en beheersing van de kosten voor de groeiende zorgbehoefte.
- De zorg is op dit moment grotendeels versnipperd. Een groot aantal zorgaanbieders (thuiszorgorganisaties) is actief in de wijk.
- Er moet meer aandacht komen voor ondersteuning en begeleiding van alle verschillende bewoners (ouderen, anderstaligen, digibeten, analfabeten).
- Door de digitalisering (bijvoorbeeld beeldbellen met een arts) vermindert het persoonlijk contact.
- Onzekerheid over het tijdig krijgen van zorg speelt een rol.
- Onderzoek van het GGD toont aan dat oudere bewoners vaak overgewicht hebben en te weinig bewegen.
Wensen, aanbevelingen en acties
- Alle zorg binnen de wijk moet centraal georganiseerd worden.
- Uitleenpunt voor (digitale) zorghulpmiddelen met de nodige begeleiding.
- Ondersteuning bij het aanvragen van zorg.
- Ondersteuning bij de digitalisering.
- Een vorm van zorggarantie, al zorg krijgen voordat de formele indicatie is vastgesteld.
- Inloopspreekuur GGD in het wijkcentrum.
- Samenwerking met het sportbedrijf voor beweging bij ouderen.
- Eenvoudige sporttoestellen plaatsen in het park.
3. Ontmoeting en communicatie
- De Schelf is onzichtbaar en de ontmoetingsfunctie ontbreekt.
- Iedereen was enthousiast over het winkelcentrum, zowel over het aanbod als de mogelijkheid van ontmoeting.
- Eenzaamheid is een veelbesproken onderwerp geweest. Eén van de problemen is hoe komt de bewoner, hulpverlener of vrijwilliger in contact kan komen met mensen die eenzaam zijn.
Wensen, aanbevelingen en acties
- De functie van het centrale ontmoetingspunt in de wijk herstellen.
- Verbouwing van het wijkcentrum moet ervoor zorgen dat het gebouw uitnodigt om naar binnen te gaan.
- Ontwikkel een wijk-intranet als digitale wijkkrant.
- Faciliteer werkplekken voor bijvoorbeeld Zzp’ers.
- Creëer een ruimtelijke verbinding tussen het wijkcentrum en het winkelcentrum.
- Creëer een groep van vrijwilligers die eenzame ouderen kunnen ondersteunen.
- Uitbreiden van het ‘huiskamerproject’ door meer vrijwilligers in te zetten en hun rol te versterkten in de wijk.
4. Duurzaamheid en energiebesparing
- Informatievoorziening en voorlichting rondom het thema duurzaamheid en energiebesparing ontbreekt.
Wensen, aanbevelingen en acties
- Hulp bij de duurzaamheid van woningen, werk hierin samen in de wijk.
- Werk ook in dit vraagstuk samen met eerder genoemde wooncoaches.
5. Diensten
- Bij het ouder worden speelt ‘niet alles zelf meer kunnen’ een grote rol.
Wensen, aanbevelingen en acties
- Een huismeester voor de wijk opzetten in samenwerking met de woningcorporatie.
- Nagaan hoe dit in andere wijken/steden wordt aangepakt.
6. Een groene wijk
- Vooral het Schelfhorstpark wordt als waardevolle groenvoorziening ervaren met mogelijkheid voor recreatie en activiteiten.
- Er is geen verlichting in het donker, er is geen toezicht en er worden vernielingen gemeld. In de avond is het onveilig
- De groenvoorziening in de wijk zelf is voor verbetering vatbaar maar wordt beperkt door ontbrekende ruimte hiervoor.
- Daarnaast zijn veel particuliere tuinen betegeld.
Wensen, aanbevelingen en acties
- Slimme verlichting in het park.
- Realisatie van een pluk/groentetuin.
- (Overdekte) ontmoetingsplek met wekelijkse koffievoorziening.
- Kleine projecten van bewoners en de gemeente om meer groen te integreren in de straten van de wijk.
- Actie starten ‘tegel eruit, plantje erin’.
7. Infrastructuur en mobiliteit
- Het openbaar vervoer wordt als prettig en voldoende ervaren.
- Er zijn bedenkingen of dit ook in de toekomst beschikbaar zal zijn.
- Het slechte onderhoud van stoepen en fietspaden zorgt op sommige plekken voor gevaarlijke situaties.
- Op de hoofdwegen wordt (te) hard gereden. Dit veroorzaakt geluidsoverlast en een onveilig gevoel.
- Daarnaast is de wijk niet toegankelijk voor rolstoelbezitters.
Wensen, aanbevelingen en acties
- Geheel of gedeeltelijke snelheidsbeperking naar 30 km/uur.
- De wijk geheel autovrij maken met vervoersopties voor wie dat nodig heeft.
- Onderhoud van stoepen en fietspaden.
- Drempels of kleine groenperken op de weg als natuurlijke obstakels.
Bovenstaande informatie is verzameld in verschillende sessies. Zoals de tweedaagse workshop Toekomstscenario ontwerpen voor Schelfhorst 2030. En de workshop Verhalen achter de GGD Gezondheidsmonitor.